Cơn đau này xuất hiện đột ngột do sự căng trướng đột ngột của vỏ bao thận hoặc của niệu quản và đài bể thận. Nó có thể xảy ra sau khi chơi thể thao, lao động hay đi một quãng đường xa. Bệnh nhân đau như dao đâm, như có sự co thắt ở bên trong.
Nguyên nhân sâu xa của cơn đau quặn thận có thể là chứng sỏi tiết niệu, huyết khối trong niệu quản hoặc khối u chèn ép niệu quản từ bên ngoài. Những hiện tượng này gây tắc cấp tính đường dẫn tiểu, dẫn đến ứ nước, căng trướng đài bể thận. Chỉ có sự căng trướng đột ngột mới gây ra cơn đau quặn thận.
Cơn đau có thể xuất phát từ thận: Đau khu trú ở vùng sườn, thắt lưng, dưới xương sườn 12, bên ngoài của khối cơ chung thắt lưng – cùng, lan ra phía trước, hướng về phía rốn và hố chậu. Cơn đau này gặp trong viêm bể thận cấp tính, sỏi bể thận gây ứ nước cấp tính, gây sự căng trướng đột ngột của bao thận hoặc sỏi niệu quản ở 1/3 trên.
Nhiều trường hợp cơn đau xuất phát từ niệu quản. Người bệnh đau từ hố thắt lưng và lan xuống dưới, dọc theo đường đi của niệu quản đến hố chậu, bộ phận sinh dục và mặt trong của đùi. Nếu hòn sỏi xuống đến phần cuối của niệu quản thì có thể gây ra phù nề và viêm nhiễm ở lỗ niệu, làm bệnh nhân có dấu hiệu đái rắt. Kèm theo cơn đau, bệnh nhân có thể nôn mửa hay buồn nôn, trướng bụng, có thể có sốt và rét run trong trường hợp nhiễm trùng niệu kết hợp.
Thăm khám người bệnh thấy đau nhói ở điểm sườn thắt lưng, dưới xương sườn 12 và cả hố chậu cũng rất đau. Nếu lúc đang cơn đau thì khi sờ nhẹ vào hố thắt lưng, bệnh nhân đã giật nảy người. Các xét nghiệm cần làm là thử nước tiểu, xét nghiệm máu, chụp X-quang hệ tiết niệu, siêu âm thận…, theo dõi số lượng nước tiểu trong 24 giờ.
Việc điều trị cơn đau quặn thận chủ yếu là làm giảm hoặc hết cơn đau, giải phóng đường tiết niệu bị tắc nghẽn. Bệnh nhân cũng phải dùng thuốc chống viêm để giảm sự phù nề, giảm đau, chống co thắt, chống nhiễm trùng bằng kháng sinh nếu cần thiết. Nếu sau cơn đau sỏi vẫn còn, bệnh nhân sẽ cảm thấy đau ê ẩm ở vùng thắt lưng trong 5-7 ngày. Nên chụp X-quang để nếu thấy sỏi không di chuyển thì can thiệp để giải phóng sự bế tắc ở niệu quản. Có thể giải quyết bằng phương pháp nội soi, tán sỏi ngoài cơ thể hoặc mổ lấy sỏi tùy theo từng bệnh nhân và điều kiện của từng bệnh viện.
BS Phạm Minh Thìn, Sức Khỏe & Đời Sống