Thoái hóa khớp là một loại tổn thương viêm khớp do tổn thương và mất sụn mặt khớp ( tiếng Anh gọi là Osteoarthritis hay Degenerative arthritis). Sụn khớp là các cấu trúc che phủ bề mặt của xương, có tác dụng bảo vệ và đóng vai trò như miếng đệm giữa các xương. Thoái hóa khớp còn gọi là viêm khớp thoái hóa là tổn thương thường gặp nhất trong hơn 100 loại tổn thương viêm khớp khác nhau.
Thoái hóa khớp là một loại tổn thương viêm khớp do tổn thương và mất sụn mặt khớp( tiếng Anh gọi là Osteoarthritis hay Degenerative arthritis). Sụn khớp là các cấu trúc che phủ bề mặt của xương, có tác dụng bảo vệ và đóng vai trò như miếng đệm giữa các xương. Thoái hóa khớp còn gọi là viêm khớp thoái hóa là tổn thương thường gặp nhất trong hơn 100 loại tổn thương viêm khớp khác nhau. Tại Mỹ, khoảng 20 triệu người bị ảnh hưởng bởi tổn thương này. Thoái hóa khớp tăng dần theo tuổi và khác nhau 1 chút giữa 2 giới. Trước 55 tuổi, thường gặp ở nam còn sau 55 tuổi thường gặp ở nữ. Thoái hóa khớp cũng liên quan đến vấn đề chủng tộc, ví dụ tỷ lệ mắc cao ở người Nhật trong khi người da đen Bắc Phi, người Đông Ấn Độ và người Bắc Trung Quốc thì rất thấp.
Các khớp bị ảnh hưởng thường là các khớp lớn chịu sức nặng của trọng lượng cơ thể như khớp háng, khớp gối, cột sống, bàn chân và bàn tay. Phần lớn các trường hợp không xác định được nguyên nhân gây thoái hóa khớp nên gọi là thoái hóa khớp nguyên phát. Khi mà nguyên nhân của thoái hóa khớp được xác định rõ thì được gọi là thoái hóa khớp thứ phát.
Nguyên nhân gây ra thoái hóa khớp là gì?
Thoái hóa khớp nguyên phát thường liên quan chặt chẽ đến yếu tố tuổi. Khi tuổi cao, hàm lượng nước trong sụn khớp tăng lên, hàm lượng Protid giảm xuống đồng thời giảm chất lượng của Protid trong sụn khớp. Do đó, sụn khớp bắt đầu thoái hóa với việc xuất hiện các vết nứt sụn, mòn sụn hoặc bong các mảnh sụn và nặng nề nhất là mất sụn. Việc vận động khớp bị tổn thương sụn khớp do thoái hóa sẽ kích thích và tạo ra tình trạng viêm sụn, triệu chứng đau khớp và sưng nề tràn dịch khớp. Sự ma sát giữa hai đầu xương do mất sụn khớp sẽ kích thích phát triển mô xương mới tạo nên các chồi xương( hay gai xương) ở quanh khớp. Tình trạng mất sụn khớp gây tăng ma sát dẫn đến triệu chứng đau và hạn chế vận động khớp.
Thoái hóa khớp thứ phát là thoái hóa khớp gây ra bởi các nguyên nhân rõ ràng. Các nguyên nhân đó có thể là: tình trạng béo phì, các chấn thương lặp đi lặp lại vào khớp, phẫu thuật vào khớp, bệnh Gút, đái tháo đường hay do bất thường cấu trúc khớp bẩm sinh và đôi khi là các rối loạn hormone khác.
Béo phì gây thoái hóa khớp do tăng tải trọng lên khớp và sụn khớp. Bên cạnh yếu tố tuổi, béo phì là yếu tố nguy cơ lớn nhất đối với thoái hóa khớp, đặc biệt là khớp gối. Tổn thương thoái hóa khớp cũng có thể gặp ở những người mang vác nặng thường xuyên. Những chấn thương tái diễn các thành phần của khớp như dây chằng, xương và sụn cũng là nguyên nhân gây thoái hóa khớp, gặp với tần suất lớn hơn ở khớp gối của các cầu thủ bong đá và vận động viên chạy marathon.
Sự lắng đọng các tinh thể trong sụn khớp có thể gây thoái hóa khớp, nếu lắng đọng tinh thể urat có thể gặp trong bệnh Gút còn lắng đọng tinh thể canxi pyrophosphate gây ra viêm khớp giả Gút.
Một số người khi sinh ra đã có bất thường cấu trúc khớp, dễ tổn thương sụn khớp do yếu tố cơ học, có thể dễ bị thoái hóa khớp hơn.
Những rối loạn hormone như đái đường hay rối loạn hormone tăng trưởng cũng liên quan chặt chẽ với tổn thương sụn khớp do thoái hóa.
Ths Trần Trung Dũng( tổng hợp và lược dịch)