Trong đời sống sinh lý, tạo hóa đã ban tặng cho nữ giới một thiên chức hết sức kỳ diệu đó là thiên chức làm mẹ, mang thai chín tháng mười ngày, sinh ra những đứa con khỏe mạnh, thông minh, đó là ước muốn và tràn đầy hạnh phúc của mỗi cặp vợ chồng. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng không ít những cặp vợ chồng thiếu may mắn, có những đứa con sinh ra bị những khuyết tật bẩm sinh, để lại một gánh nặng cho gia đình và xã hội, một số khuyết tật đó nếu biết được ta có thể phòng tránh một cách dễ dàng, trong đó có Rubella.
Sự lây nhiễm của bệnh
Bệnh Rubella với nhiều tên gọi khác nhau, được bác sĩ người Đức mô tả lần đầu vào năm 1814 nên còn được gọi là bệnh “sởi Đức” hay một tên khác theo nghĩa tiếng Pháp là Rubeole, bệnh do virus có tên khoa học là Rubella gây nên, thuộc họ Togavirus chủng Rubivirus. Được phân lập vào năm 1962, virus Rubella sống yếu ở môi trường bên ngoài, dể bị tiêu diệt bởi các chất sát khuẩn thông thường như: formol, acid yếu, nước sôi…
Bệnh có mặt và lưu hành trên toàn thế giới, thường xuất hiện vào mùa đông – xuân, có thể xảy ra thành dịch, nhất là ở trẻ em và phụ nữ đang mang thai. Tuy bệnh ít có biến chứng trầm trọng, không gây chết người, nhưng lại để lại di chứng hết sức nặng nề đó là có khả năng gây dị tật bẩm sinh ở thai nhi.
Bệnh lây truyền dễ dàng từ người này sang người khác qua những giọt nước bọt từ miệng khi ho, khi nói chuyện, khi hắt hơi, bệnh cũng có thể lây truyền qua tiếp xúc gián tiếp với các vật dụng như: dùng chung khăn mặt, bàn chải đánh răng, đồ chơi, ly chén ăn uống chung… Sự lây truyền có thể xảy ra 1 tuần trước khi phát ban và kéo dài đến 4 ngày sau khi hết ban.
Biểu hiện của bệnh
Bệnh diễn tiến qua 3 thời kỳ, thời kỳ ủ bệnh, thường kéo dài từ 10-20 ngày sau khi tiếp xúc với người bệnh, thời gian này tuy nhiễm virus nhưng cơ thể hoàn toàn khỏe mạnh. Tiếp theo là thời kỳ toàn phát, người bệnh sẽ có những biểu hiện như: sốt nhẹ trên 37,50C kèm theo đau đầu, mệt mỏi, chảy mũi trong, đau họng, đôi khi có đỏ mắt, sau đó sẽ phát ban, bắt đầu trên mặt và lan xuống dưới, khi phát ban lan xuống người, thì ở mặt thường hết, phát ban là dấu hiệu đặc trưng của bệnh, nổi từng đốm lan tỏa, xuất hiện đầu tiên ở mặt, sau đó lan ra thân mình, thường không thấy ở lòng bàn tay và bàn chân. Người bệnh kèm theo sưng đau hạch, thường ở mé sau cổ hoặc cạnh tay, đau khớp. Các triệu chứng bệnh trên thường kéo dài từ 3-4 ngày rồi tự khỏi, riêng triệu chứng đau khớp có thể kéo dài lâu hơn, sau khi khỏi bệnh, người bệnh sẽ có miễn dịch suốt đời với bệnh.
Nếu phụ nữ có thai bị bệnh, đặc biệt là 3 tháng đầu thai kỳ, thường gây ra những biến chứng nghiêm trọng bao gồm sẩy thai, quái thai, sinh non, suy dinh dưỡng bào thai và hội chứng Rubella bẩm sinh. Biểu hiện thường gặp nhất của Rubella bẩm sinh là giảm sức nghe, có thể điếc, đục thủy tinh thể, có thể tổn thương mắt gây mù, bệnh tim bẩm sinh, chậm phát triển tâm thần, chậm lớn.
Phòng ngừa
Di chứng do Rubella để lại cho thai nhi là hết sức nặng nề, vì vậy trước khi lập gia đình hay chuẩn bị làm mẹ, ta cần chủ động phòng ngừa bằng cách tạo miễn dịch chủ động, nhưng trước hết cần làm xét nghiệm huyết thanh để xác định cơ thể có được miễn dịch chưa, nếu chưa thì chích ngừa với thời gian tối thiểu là 3 tháng sau khi tiêm ngừa vaccine mới được phép mang thai, sau khi tiêm vaccine sẽ phòng được bệnh trong khoảng thời gian 10-15 năm hoặc có thể suốt đời, thuốc thường dùng hiện nay là vaccine MMR (Measle, Mumps, Rubella), hay PRIORIX là vaccine tổng hợp ngừa 3 bệnh Rubella – sởi – quai bị. Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản tiêm với 1 liều duy nhất, cũng nên nhớ rằng vaccine không sử dụng cho người nghi ngờ có thai hay đang có thai.
BS. CKI. Trần Quốc Long