Bệnh lây qua đường tình dục là những bệnh lây từ người có bệnh sang người khác qua bất kỳ hình thức tình dục nào mà không an toàn. Tên gọi trước kia của căn bệnh này là bệnh hoa liễu. Đến nay người ta tìm thấy khoảng hơn 24 bệnh lây qua đường tình dục. Trong các bệnh này, một số có thể lây qua đường khác như đường máu, mẹ truyền cho con khi có thai, khi cho con bú, nhưng tình dục là đường lây chủ yếu.
Bệnh lậu đã được biết đến từ xa xưa, do vi khuẩn lậu gây ra. Bệnh lây qua quan hệ tình dục và mẹ mắc bệnh có thể sinh ra con bị nhiễm vi khuẩn lậu ở mắt, ở da rất nguy hiểm.
Các triệu chứng thường xuất hiện sau khi có quan hệ tình dục với người mắc bệnh từ 3 đến 7 ngày. Nữ giới thường không thấy dấu hiệu gì đặc biệt, có thể thấy đau khi đi tiểu, khí hư (huyết trắng) có màu xanh hay vàng và có mùi hôi, có thể đau bụng dưới âm ỉ, đau họng và sốt nhẹ. Bệnh tiếp tục tiến triển sẽ gây viêm vùng chậu hông. Nam giới sẽ thấy đau như dao cắt khi đi tiểu, vào buổi sáng sau khi ngủ dậy thường thấy có mủ tiết ra ở đầu dương vật, có thể sốt. Các dấu hiệu này có thể mất đi sau vài ngày nhưng không có nghĩa là bệnh đã tự khỏi mà vẫn đang phát triển. Cũng có người bị mắc bệnh nhưng không thấy có dấu hiệu gì bất thường.
Bệnh lậu có thể gây vô sinh cho cả nam và nữ nếu bị mắc bệnh mà không được chữa trị đúng và kịp thời. Bệnh lậu có thể được chữa khỏi bằng thuốc kháng sinh.
Bệnh giang mai
Bệnh giang mai cũng như bệnh lậu được biết đến từ rất lâu do có vi khuẩn có tên là giang mai gây ra. Bệnh lây qua quan hệ tình dục và mẹ mắc bệnh sẽ lây sang cho thai nhi.
Bệnh tiến triển qua 3 giai đoạn với các dấu hiệu ở cả nam và nữ như sau:
Giai đoạn 1: Sau khi quan hệ tình dục với người có bệnh từ 10 đến 90 ngày thấy xuất hiện một nốt sần màu đỏ không đau ở trên da. Vị trí nốt sần có thể ở bất cứ nơi nào trên cơ thể, trong âm đạo, hậu môn hoặc có thể ở trong miệng. Nốt sần sẽ mất đi nhưng bệnh vẫn tiếp tục phát triển sang giai đoạn 2.
Giai đoạn 2: Sau giai đoạn 1 khoảng 6 tuần thấy phát ban (nổi các nốt đỏ) khắp cơ thể, đặc biệt thấy nhiều ở tay lòng bàn tay và lòng bàn chân. Các nốt ban sẽ mất đi sau 2 đến 4 ngày, có thể sốt với nhiệt độ dao động, ăn không ngon miệng, giảm cân nhanh và người cảm thấy mệt, yếu. Các dấu hiệu ở giai đoạn này rất dễ nhầm với nhiều bệnh khác và vì thế có thể được chữa trị không đúng.
Giai đoạn 3: Sau 2 đến 20 năm, não, hệ thần kinh, hệ tim mạch bị ảnh hưởng nặng nề, người bệnh rất gầy yếu, rụng tóc, bị tâm thần, bị liệt và cuối cùng sẽ chết
Bệnh giang mai rất nguy hiểm cần phải được phát hiện, chữa trị đúng và kịp thời càng sớm càng tốt. Bệnh có thể được chữa khỏi bằng thuốc kháng sinh.
Bệnh chlamydia
Bệnh chlamydia do vi khuẩn có tên là chlamydia gây ra. Bệnh lây qua quan hệ tình dục và mẹ mắc bệnh có thể sinh ra con bị viêm kết mạc mắt hay bị viêm phổi do chlamydia.
Triệu chứng thường xuất hiện từ 2 đến 14 ngày sau khi có quan hệ tình dục với người bị bệnh. Nữ giới mắc bệnh thường không có dấu hiệu gì đặc biệt có thể có đau bụng dưới âm ỉ, dịch tiết âm đạo nhiều, có thể thấy chảy máu sau khi quan hệ tình dục hay giữa chu kỳ kinh, đau khi giao hợp và khi đi tiểu. Nếu không được chữa trị bệnh sẽ gây viêm vùng chậu hông, có thể dẫn đến chửa ngoài dạ con hoặc vô sinh. Nam giới bị mắc bệnh cũng thường không thấy dấu hiệu gì, có thể có ngứa rát khi đi tiểu. Nếu không được chữa trị bệnh có thể dẫn đến viêm tinh hoàn và bìu.
Bệnh có thể chữa khỏi bằng thuốc kháng sinh.
Bệnh trùng roi
Bệnh trùng roi do một loại ký sinh trùng có tên trùng roi (Trichomonas) gây ra. Bệnh lây qua quan hệ tình dục.
Phần lớn cả nam và nữ khi mắc bệnh này thường không có dấu hiệu gì trong thời gian khá dài. Sau khi bị nhiễm trùng roi từ 4 ngày đến 3 tuần ở nữ có thể thấy dịch âm đạo tiết ra nhiều bọt màu hơi vàng, có mùi không bình thường và có thể ngứa âm hộ.
Bệnh có thể được chữa khỏi bằng thuốc kháng sinh.
Bệnh mụn rộp:
Bệnh mụn rộp do virút Herpes gây ra nên còn có tên là bệnh Herpes. Có 2 loại virút gây bệnh mụn rộp, một loại thường sống ở da vùng quanh hậu môn và cơ quan sinh dục. Cả hai loại đều có thể gây ra các vết loét trợt da ở bất cứ chỗ nào trên cơ thể. Bệnh có thể lây qua tiếp xúc da, giữa miệng và cơ quan sinh dục, giữa miệng và miệng trong khi quan hệ tình dục. Người bệnh vẫn có thể truyền bệnh sang cho người khác ngay cả khi người đó không thấy có triệu chứng gì.
Sau 2 đến 10 ngày có quan hệ tình dục với người bị bệnh, các nốt mụn rộp bắt đầu xuất hiện trên da, lúc đầu rất ngứa, sau đó loét ra và để lại một vết trợt da. Các vết loét có thể lan ra tạo nhiều nốt mụn rộp khác và các vết loét dễ bị nhiễm trùng.
Bệnh thường hay tái phát và không có thuốc đặc hiệu để chữa trị, chỉ có thể trông đợi ở sức đề kháng của cơ thể. Ăn uống, nghỉ ngơi tốt, tập thể dục cũng có thể giúp cho bệnh không tái phát. Sử dụng bao cao su không phòng tránh được bệnh này hoàn toàn nếu vẫn có sự tiếp xúc với các vết trợt da trong quan hệ tình dục.
Bệnh mụn cơ quan sinh dục (sùi mào gà)
Bệnh do một loại virút có tên Papiloma gây ra các nốt mụn sần trên da. Bệnh lây qua tiếp xúc da trong quan hệ tình dục. Có thể lây do mụn ở tay hay ở những nơi khác trên cơ thể (thường gọi là mụn cơm) tiếp xúc với cơ quan sinh dục nhưng rất hiếm. Những mụn ở trên cơ quan sinh dục rất dễ lây khi có tiếp xúc trong quan hệ tình dục.
Sau 2 đến 3 tháng, có khi lâu hơn kể từ khi virút thâm nhập có thể thấy xuất hiện một mụn sần. Các mụn khác sẽ phát triển tập trung nhiều xung quanh mụn ban đầu và sùi lên trông giống như hoa súp lơ hay trông như cái mào gà. Mụn sần có thể mọc đơn lẻ chứ không tập trung lại thành nhóm. Có những mụn không sùi lên mà lại phẳng, rất mỏng và mềm. Mụn có thể phát triển ở dương vật âm đạo và xung quanh da hậu môn. Nhiều trường hợp không nhìn thấy mụn vì mụn mọc trong âm đạo, hậu môn và khi đó người mắc bệnh không biết vì không nhìn thấy và không thấy đau.
Bệnh rất khó chữa khỏi. Người ta có thể cắt mụn bằng la de, đốt lạnh hoặc đốt bằng hóa chất nhưng bệnh này hay bị mắc đi mắc lại và gây biến dạng cơ quan sinh dục gây đẻ khó ở phụ nữ. Sử dụng bao cao su trong quan hệ tình dục không thể phòng tránh được bệnh này hoàn toàn vì vẫn có sự tiếp xúc da.
Bệnh viêm gan
Bệnh viêm gan do nhiều loại virút (virút A, B, C, D, E) gây ra. Hay gặp nhất là các loại viêm gan A, B và C.
Viêm gan A:
Bệnh do virút viêm gan A gây nên người có bệnh có thể lây sang người khác trong thời gian từ trước khi có triệu chứng mắc bệnh 2 tuần đến sau khi hết vàng da 1 tuần. Trong điều kiện tự nhiên virút viêm gan A có thể sống vài tuần và ở trong nước có thể sống 10 ngày. Virút viêm gan A có ở trong phân người bệnh và lây sang người khác qua đường miệng thông qua một số cách tiếp xúc sau:
– Tiếp xúc trong quan hệ tình dục như tay miệng với cơ quan sinh dục.
– Rửa tay không sạch sau khi đi nhà vệ sinh và dùng chung đồ dùng như thìa, dao, cốc, chén, khăn tắm…
Sau khi nhiễm có thể không thấy dấu hiệu gì nhưng cũng có thể thấy một số dấu hiệu như bị cảm cúm nhẹ, buồn nôn, nôn, đau bụng dưới, vàng da và vàng mắt. Các triệu chứng này sẽ mất đi sau vài tuần, có thể vài tháng. Hầu hết người mắc bệnh đều tự khỏi và cơ thể sẽ có khả năng tự đề kháng không bị nhiễm lại.
Bệnh có thể được phòng tránh bằng cách rửa tay với xà phòng sau khi đi vào nhà vệ sinh và trước khi chuẩn bị nấu ăn, giặt bằng xà phòng và nước ấm khăn trải giường, khăn tắm, khăn ăn. Vắc xin viêm gan A có thể bảo vệ cơ thể không bị nhiễm trong 10 năm.
Viêm gan B:
Do virút viêm gan B gây ra. Bệnh có thể lây qua quan hệ tình dục, qua đường máu như truyền máu hoặc dùng chung những dụng cụ dính máu, mẹ truyền sang con.
Sau từ 2 đến 6 tháng kể từ khi virút xâm nhập có thể có những dấu hiệu mệt mỏi, chán ăn, đau bụng, buồn nôn, nôn, vàng da và sau đó xuất hiện các ban trên da. Có trường hợp không có triệu chứng gì ở giai đoạn đầu. Virút viêm gan B có thể xâm nhập vào cơ thể rất lâu mà không có triệu chứng gì trong một thời gian dài, sau đó gây tổn thương cho gan và dẫn đến xơ gan hoặc ung thư gan. Bệnh có thể phòng tránh bằng quan hệ tình dục có sử dụng bao cao su, truyền máu an toàn, không dùng chung bơm kim tiêm. Vắc xin viêm gan B có thể giúp cơ thể phòng chống lây nhiễm viêm gan B và phòng chống luôn cả bệnh viêm gan D trong 5 đến 10 năm.
Viêm gan C:
Bệnh viêm gan C là loại hay gặp nhất trong các loại viêm gan. Bệnh có thể lây qua các đường lây giống như đường lây của virút viêm gan B và HIV nhưng chủ yếu là lây qua đường máu, tỷ lệ lây từ mẹ sang con rất hiếm. Theo Tổ chức Y tế Thế giới ước tính có 3% dân số thế giới bị nhiễm virút viêm gan C và có 20% người nhiễm virút sẽ tiến triển thành xơ gan hoặc ung thư gan và cuối cùng sẽ tử vong. Đối với những người nhiễm virút viêm gan C nguy cơ tiến triển thành xơ gan và ung thư gan rất khác nhau ở mỗi người. Như theo kết quả của nhiều nghiên cứu khác nhau thì nguy cơ này sẽ tăng lên nhiều lần ở những người hay uống rượu hoặc mắc các bệnh nhiễm trùng khác ở gan. Những người mang virút viêm gan C mà không có dấu hiệu bị bệnh vẫn có thể lây truyền cho người khác:
Hầu hết mọi người bị nhiễm virút viêm gan C vẫn thấy khỏe mạnh và không thấy có triệu chứng gì. Một số trường hợp sau 6 đến 9 tuần kể từ khi virút xâm nhập vào cơ thể có thể có những dấu hiệu như: mệt, mỏi, buồn nôn, nôn, đau bụng dưới, vàng da.
Bệnh có thể được phòng tránh bằng cách quan hệ tình dục có sử dụng bao cao su đúng cách, truyền máu an toàn, tiệt trùng các dụng cụ dính máu. Hiện nay vắc xin phòng viêm gan C đang được nghiên cứu và vẫn chưa tìm ra, nên phòng tránh vẫn là biện pháp quan trọng nhất.
Bệnh rận lông mu
Bệnh do con rận sống trên da vùng có lông, tóc hút máu người để sống và chúng gây ra ngứa nhiều.
Rận đẻ trứng và phát triển rất nhanh. Rận có thể lây từ người này sang người khác qua tiếp xúc khi quan hệ tình dục, ngủ chung giường, mặc chung quần áo, dùng chung khăn tắm, khăn trải giường. Bệnh có các dấu hiệu như ngứa ở vùng lông mu, tóc, nhìn thấy con rận, thấy trứng rận màu trắng ở nơi lông, tóc. Bệnh có thể được chữa khỏi bằng thuốc do dược sĩ pha chế.
HIV/AIDS
HIV là virút gây suy giảm miễn dịch ở người, nghĩa là sau khi nhiễm phải nó, khả năng chống bệnh tật của con người sẽ bị suy yếu. Bởi vì trong cơ thể con người có hệ thống miễn dịch để chống lại các vi khuẩn, virút gây bệnh có trong môi trường để duy trì sự sống. Bạch cầu có vai trò chủ chốt trong hệ thống miễn dịch, mà bạch cầu lại là đối tượng tấn công của HIV.
AIDS (còn gọi là SIDA) có nghĩa là Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải. Đó là khi khả năng chống lại bệnh tật suy yếu, đến nỗi cơ thể bị các thứ bệnh hoành hành, không điều trị khỏi được. Từ khi phát bệnh AIDS đến cái chết chỉ là vài tháng hoặc nhiều nhất là 2 năm. Hiện nay chưa có loại thuốc nào trị được HIV, mới chỉ có thuốc làm chậm sự sinh sôi của nó.
HIV lây truyền qua 3 con đường: tình dục, đường máu, và mẹ truyền sang con. Tuy vậy, HIV không phải là bệnh riêng của người làm nghề mại dâm hay tiêm chích ma túy, mà nó có thể gõ cửa từng nhà, nếu ta không biết cách đề .phòng.
2. Có những cách nào để phòng tránh bệnh lây qua đường tình dục?
– Không quan hệ tình dục;
– Chung thủy từ cả hai phía mà chắc chắn không ai bị bệnh;
– Dùng bao cao su;
– Không dùng chung bơm kim tiêm;
– Tạo ngân hàng máu cho gia đình phòng khi cần phải sử dụng;
– Khi xin máu của người khác, phải kiểm tra chắc chắn người đó không bị bệnh;
– Khi khám chữa bệnh, cần tìm hiểu để có thể tin chắc rằng dụng cụ y tế đã được tiệt trùng.
3. Làm thế nào để biết bạn có mắc bệnh lây qua đường tình dục hay không?
Bệnh lây truyền qua đường tình dục thường không có các dấu hiệu (triệu chứng) rõ ràng để phát hiện. Chỉ có thể phát hiện được bệnh một cách chính xác bằng các xét nghiệm tại các cơ sở y tế. Hãy đi khám sức khỏe nếu bạn thấy bất kỳ một trong các dấu hiệu sau:
– Có dịch tiết ra không bình thường từ âm đạo, dương vật hoặc hậu môn.
– Khi đi tiểu thì cảm thấy đau nhói rát hoặc buốt.
– Trên da xung quanh bộ phận sinh dục thấy xuất hiện: mụn lở loét, nốt phồng rộp u cục hoặc ban đỏ.
– Ngứa ở lông mu.
– Bị đau ở bụng dưới rốn hoặc đau trong khi quan hệ tình dục.
– Xuất hiện nốt ban trên tay hoặc chân nhưng không ngứa.
4. Có cách nào chữa khỏi các bệnh lây qua đường tình dục không?
Bệnh lây truyền qua đường tình dục không thể tự khỏi mà cần phải được chữa trị, thậm chí ngay cả khi các dấu hiệu bất thường có thể mất đi nhưng bệnh vẫn còn tồn tại và tiếp tục phát triển.
Nhiều bệnh như lậu, giang mai, chlamydia, trùng roi… có thể chữa khỏi bằng thuốc kháng sinh. Một số bệnh khác (như mụn rộp, viêm gan B, HIV/AIDS…) hiện nay chưa có cách chữa trị, mà chỉ có thể phòng tránh mà thôi.
Nếu bạn nghĩ rằng bạn có thể đã mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục thì tuyệt đối không được giấu điều đó. Bạn phải đi khám. Chỉ có bác sĩ sau khi khám và làm xét nghiệm mới xác định được chính xác là bạn đã bị mắc bệnh gì và bệnh đó có phải là bệnh lây truyền qua đường tình dục hay không? Dựa vào việc xác định đó, bác sĩ sẽ chữa trị cho bạn một cách đúng nhất. Sau khi điều trị chỉ có bác sĩ là người biết chắc chắn nhất rằng bệnh của bạn đã khỏi hay chưa.
Nhiều bệnh lây truyền qua đường tình dục không có dấu hiệu rõ ràng, nên khi bạn bị mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục, bạn sẽ không nhận thấy cơ thể mình có điều gì bất thường. Vì thế bạn có thể đã mắc bệnh từ rất lâu rồi mà không hề hay biết. Chinh vì vậy bạn cần đi khám bác sĩ ngay nếu bạn có quan hệ tình dục không an toàn và khi đã biết mình bị mắc bệnh thì bạn tình của bạn cũng cần phải đến gặp bác sĩ để được điều trị.
Mọi người, nhất là các bạn gái thường không biết mình đã bị mắc bệnh bởi vì không thấy có dấu hiệu gì bất thường cho đến khi bệnh trở nên rất nặng. Bệnh lây truyền qua đường tình dục có thể để lại những hậu quả nghiêm trọng nếu không được chữa khỏi kịp thời, gây thương tổn cho các cơ quan sinh dục, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của bạn và có thể làm cho bạn sẽ khó có con hoặc không thể có con. Có bệnh còn có thể dẫn đến tử vong vì không có thuốc chữa hoặc không được chữa trị đúng và kịp thời.
Một số bệnh lây truyền qua đường tình dục gây ra các nốt mụn, vết loét quanh bộ phận sinh dục. Các nốt mụn, vết loét này có thể hở miệng và chảy nước làm tăng nguy cơ nhiễm HIV/AIDS ở những người mắc các bệnh đó nếu họ có quan hệ tình dục không an toàn.
5. Tình hình mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục ở vị thành niên
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, ước tính mỗi năm ở trên thế giới có ít nhất 1/3 trong tổng số 333 triệu ca nhiễm mới các bệnh lây truyền qua đường tình dục có thể chữa được ở phụ nữ dưới 25 tuổi. Khoảng 50% các ca lây nhiễm HIV mới trên thế giới là những người trong độ tuổi từ 15-24. Mỗi ngày trên thế giới có 7000 người trong độ tuổi từ 10 – 24 bị nhiễm HIV. Mỗi năm có 1,7 triệu VTN, thanh niên ở châu Phi và 0,7 triệu ở châu Á Thái Bình Dương bị nhiễm HIV. Ở Việt Nam, tính đến cuối năm 2003 đã có 76.180 người nhiễm HIV, trong đó VTN và thanh niên chiếm khoảng 60%. Thiếu thông tin, kiến thức, công tác giáo dục, tư vấn về tình dục an toàn còn hạn chế; thiếu các dịch vụ phòng chống HIV/AIDS là nguyên nhân dẫn đến hiện trạng trên.
Theo Sức khoẻ VTN-TN