Điều trị vô sinh – hy vọng của mọi gia đình (Phần 1)

46 câu hỏi đã được bạn đọc gửi về cho chương trình tư vấn trực tuyến “Điều trị vô sinh – hy vọng của mọi gia đình” do Tuổi Trẻ Online tổ chức sáng nay 23-11. 

Vô sinh – được tổ chức Y tế Thế giới (WHO) dự báo sẽ là mối lo thuộc “top” đầu của loài người trong thế kỷ 21. Tại Việt Nam, tỉ lệ vô sinh vào khoảng 8-10% ở các cặp vợ chồng. Nhưng ngày nay, y học phát triển vượt bậc đã mang lại biết bao hy vọng cho các gia đình.

Những nghiên cứu tiến bộ cũng đã “giải thoát” những nghi ngờ nguyên nhân chính gây vô sinh chỉ thuộc về bệnh lý ở nữ giới. Ngày nay, y học xác định hai đối tượng nam và nữ có tỉ lệ nguy cơ vô sinh “ngang ngửa” nhau, phía nữ khoảng 35%, và chồng khoảng 30%, do cả vợ lẫn chồng là 25% , chưa rõ nguyên nhân khoảng 10%.

Những bệnh lý gây ra hội chứng vô sinh, những biểu hiện của vô sinh thứ phát, dấu hiệu của vô sinh, những phương pháp điều trị vô sinh hiệu quả, chi phí điều trị, những điều cần biết… dù thời gian tư vấn có hạn, các BS của chương trình đã giải đáp gần 200 thắc mắc của bạn đọc, mang lại những kiến thức tổng quát trong quá trình điều trị. 

Toàn cảnh giao lưu buổi trao đổi trực tuyến – Ảnh: Minh Đức

………………………………………………………………………………………………………………………

NỘI DUNG BUỔI TƯ VẤN:

* Xin bác sĩ cho tôi hỏi tại sao bây giờ tỉ lệ vô sinh lại nhiều đến thế? Và nơi nào tại TP.HCM làm thụ tinh, cấy tinh trùng tốt nhất? (Thanh Thu, 30 tuổi, blue@)

– BS Vương Thị Ngọc Lan: Vô sinh xảy ra trong khoảng 10% các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh sản, theo số liệu của Tổ chức Y tế thế giới. Ở Việt Nam tỷ lệ này cũng khoảng 8 – 10%. Tỷ lệ này thật ra vẫn khá ổn định, không có sự tăng đột biến đáng kể. Nhưng đa số có cảm giác tỷ lệ vô sinh tăng là do:

– Trước đây, các cặp vợ chồng có vấn đề về vô sinh thường hay giấu thông tin, không dám đi khám và điều trị. Ngày nay, do tiến bộ của khoa học trong điều trị vô sinh và cách nhìn cởi mở của xã hội nên các cặp vợ chồng tự tin hơn trong việc khám và điều trị vô sinh. Vì vậy, chúng ta có cảm tưởng số lượng người vô sinh tăng lên.

– Xã hội ngày càng phát triển, vai trò xã hội của người phụ nữ ngày càng nâng cao, việc trì hoãn lập gia đình và trì hoãn có con ngày càng phổ biến cũng là nguyên nhân làm cho vô sinh tăng.

– Một số nguyên nhân khác như: stress trong công việc, trong cuộc sống, các hóa chất thực phẩm được sử dụng ngày càng nhiều, điều kiện làm việc cũng có thể là phần nguyên nhân gây nên vô sinh…

* Tôi lấy chồng được khoảng 13 năm nay chưa có con vì tôi không có kinh nguyệt từ nhỏ. Hiện nay tôi và chồng tôi đã ly hôn, tôi có đi khám họ nói bị tắc vòi trứng. Vậy tôi có khả năng có con được hay không và muốn có con thì tôi phải làm gì? (Minh, 31 tuổi)

 –

Th.s, BS. Vương Thị Ngọc Lan – Giảng viên ĐH Y Dược TP.HCM – Nhóm nghiên cứu Hỗ trợ sinh sản Hội Nội tiết và sinh sản TP.HCM.:

Trường hợp của chị có 2 vấn đề chính:

– Chị không có kinh từ nhỏ. Về mặt chuyên môn, chúng tôi gọi là vô kinh nguyên phát. Các trường hợp như vậy thường do một số nguyên nhân như dị dạng đường sinh dục bẩm sinh, suy buồng trứng hay do hội chứng buồng trứng đa nang. Chị nên đến bác sĩ chuyên khoa để khám, chẩn đoán nguyên nhân vô kinh và có hướng điều trị.

– Vấn  đề thứ hai là tắc vòi trứng. Tắc vòi trứng cũng có thể được chẩn đoán và xử trí khá hữu hiệu bằng phương pháp nội soi.

Hiện nay, điều tri vô sinh hiếm muộn đã có rất nhiều tiến bộ, đa số các nguyên nhân đều có thể điều trị được, hỗ trợ cho cặp vợ chồng có con. Chị đừng quá hoang mang lo lắng. Cứ đến khám bác sĩ chuyên khoa để được điều trị sớm.

* Thưa BS em đã lập gia đình được hơn 2 năm rồi nhưng chưa có em bé. Em đi khám phụ khoa thì bình thường. Vừa rồi có người bà con mách bảo có thầy thuốc đông y ở Bình Dương chữa hiếm muộn rất hay nên em cũng đến thử xem, và thầy đông y bảo em bị u xơ tử cung.

Thầy cho thuốc uống và đặt nhưng rất rát nên em không đặt nữa, khi đưa tay vào vùng kín em thấy có một khối nhỏ tương tự hình chữ u, em nghi ngờ không biết có phải là u xơ tử cung hay không nên đi bệnh viện Hùng Vương siêu âm một lần nữa thì BS bảo không xó u xơ, chu kỳ kinh của em không đều thường tụt 2, 3, hay 4 ngày nhưng tháng vừa rồi lại trồi lên 7 ngày.

Vậy cho em hỏi có phải u xơ ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt không? Có khi nào siêu âm nhưng không phát hiện được u xơ? Thông thường làm thế nào để phát hiện u xơ tử cung? (Le Thi Hanh, 31 tuổi, lethihanh@….)

* Bác sĩ NGUYỄN THỊ NGỌC SƯƠNG – Trưởng khoa Hiếm muộn BV Hùng Vương: Bạn Hạnh thân mến! Thăm khám lâm sàng (khám bằng tay) có thể phát hiện được những nhân xơ, u xơ tử cung có kích thước tương đối rõ.

Hiện nay, ngành y học đã có nhiều  phương tiện để chẩn đoán u xơ tử cung, trong đó siêu âm là cách để phát hiện những u xơ còn nhỏ.

Bạn đã đến BV Hùng Vuơng để khám là chính xác rồi. Riêng về vấn đề hiếm muộn, bạn nên đến khoa Hiếm Muộn- BV Hùng Vương, lầu 4, số 9 đường Lý Thường Kiệt. P12 Q.5, để được theo dõi, điều trị. Vì vấn đề sinh sản không chỉ khảo sát riêng người vợ mà phảo khảo sát hai vợ chồng.

* Bác sĩ ơi cho em hỏi là thủ dâm thường xuyên có bị vô sinh không? (Cường, 26 tuổi,)

– BS DƯƠNG QUANG HUY- Khoa Hiếm muộn BV Hùng Vương: Cường thân mến! Thủ dâm hay quan hệ thường xuyên (nhiều hơn 1 lần/ngày) sẽ có tác động xấu đến thể tích xuất tinh và độ di động của tinh trùng nhưng không đồng nghĩa với vô sinh.

Muốn biết tổng quan về việc mình có bị vô sinh hay không bạn cần làm xét nghiệm tinh dịch đồ và được tư vấn bởi các chuyên gia bác sĩ về vô sinh hiếm muộn.

* Tôi cần bồi bổ thức ăn gì để có tinh trùng chất lượng?(binh, 45 tuoi tuổi, )

-*Th.s, BS ĐẶNG QUANG VINH – Giảng viên khoa Y ĐH Quốc gia  – Nhóm nghiên cứu Hỗ trợ sinh sản Hội Nội tiết và sinh sản TP.HCM: Chất lượng tinh trùng có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, trong đó, chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt có thể có ảnh hưởng một phần nhỏ. Tuy nhiên, các bằng chứng khoa học hiện nay vẫn chưa có chứng minh một chế độ đặc biệt biệt nào có thể giúp cải thiện chất lượng tinh trùng. Anh chỉ cần duy trì một chế độ ăn uống đầy đủ chất, hạn chế việc sử dụng rượi bia và thuốc lá.

* Sau khi xét nghiệm tinh dịch đồ bác sĩ nói tinh trùng tôi yếu, vậy tôi có cơ hội có con không?(Phong, 32 tuổi, nguyenhoangphong0902@….)

* BS Đặng Quang Vinh: Trong sinh lý thụ thai, chỉ cần một tinh trùng kết hợp được với một noãn của người phụ nữ là đã có hiện tượng thụ thai.

Do đó, về mặt lý thuyết, những trường hợp tinh trùng bất thường nặng (ít, yếu, dị dạng) vẫn có thể có khả năng có thai tự nhiên.

Tuy nhiên, xác suất có thai có thể thay đổi tùy theo tình trạng bất thường. Trong các trường hợp bất thường nặng và khi người vợ tuổi đã lớn, việc điều trị bằng các phương pháp sinh sản có hỗ trợ nên được tiến hành.

* Năm nay em 25 tuổi, đã lập gia đình được 1 năm, em bị vô kinh nguyên phát (chưa có kinh nguyệt lần nào), vừa rồi 2 vợ chồng em có đi khám ở bệnh viện, bác sĩ kết luận là chồng em bị yếu tinh trùng và cho thuốc điều trị, còn em thì chỉ kết luận là hai buồng trứng bình thường ngoài ra không có kết luận gì và cùng không có hướng điều trị cho em.

Trong khi đó em muốn biết nguyên nhân mình bị vô kinh và hướng điều trị cho bản thân mình. Cho em hỏi như vậy thì bệnh em có thể điều trị được không? Và em có khả năng sinh con không? Em có thể điều trị ở đâu để có hiệu quả.(Liễu, 25 tuổi, lieunguyen185@)

– BS Nguyễn Thị Ngọc Sương:  Kinh nguyên phát: Cần phải làm xét nghiệm đánh giá chức năng buồng trứng. Ngoài việc kết luận phía chồng có vấn đề phải điều trị, điều bắt buộc là phải xác định tình trạng vô kinh của bạn do nguyên nhân từ đâu để có thể dùng thuốc hay không dùng thuốc giúp cho buồng trứng hoạt động để tạo kinh.

Tùy theo nguyên nhân của tình trạng vô kinh ở bạn bác sĩ chuyên khoa về hiếm muộn sẽ tư vấn cho bạn hướng điều trị sắp tới. Bạn nên đến bệnh viện có chuyên khoa hiếm muộn để được điều trị sớm.

* Hai đứa em cưới nhau đã được hai năm rồi, năm ngoái vợ em có thai một lần nhưng do thai ngoài tử cung nên đã bị hư. Như vậy là tụi em không bị vô sinh phải không?(thao, 25 tuổi, ductan1232003)

–  BS Dương Quang Huy: Vô sinh được chia làm 2 nhóm. Nhóm nguyên phát là những cặp vợ chồng mong con trên 1 năm và chưa từng có thai, nhóm thứ phát gặp ở những cặp vợ chồng đã từng có thai nhưng nay mong con trên 1 năm mà vẫn chưa thấy kết quả.

Trường hợp của bạn là nhóm thứ phát.

Thừa cân là một yếu tố có ảnh hưởng bất lợi đến khả năng thụ thai do đó vợ bạn cần điều chỉnh cân nặng về trọng lượng lý tưởng sẽ tốt hơn.

* Hai vợ chồng tôi cưới nhau đã được 2 năm mà sao không thấy có con? Vậy có phải là vô sinh không? Vợ chồng tôi nên làm gì để có con? Dấu hiệu của tôi là tinh trùng có vẻ ít lắm. (quan, 25 tuổi, tn@…)

* BS Đặng Quang Vinh: Vô sinh được định nghĩa là không có con sau 1 năm giao hợp mà không sử dụng bất kỳ biện pháp ngừa thai nào. Do đó, nếu anh chị đã chung sống 2 năm, không ngừa thai mà vẫn chưa có con thì có thể được xem là hiếm muộn – vô sinh.

Anh chị nên đến các cơ sở chuyên khoa để được khám và chẩn đoán, từ đó, có hướng điều trị thích hợp.

Khi xuất tinh, sẽ có hai phần là tinh tương (phần dịch lỏng) và tinh trùng. Muốn xác định tinh trùng ít, nhiều… anh cần làm xét nghiệm tinh dịch đồ tại các phòng xét nghiệm nam khoa theo chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới.

* Tôi bị u lạc nội mạc và đã mổ tại BV Từ Dũ tháng 11-2003, sau đó tôi chích 6 mũi Zoladex. Tháng 4-2006 tôi sinh được bé trai. Nhưng sau đó kỳ sinh nào tôi cũng bị đau bụng và ra huyết nhiều, thường phải dùng 2-4 viên Kataflam cho mỗi kỳ đau.

Thời gian gần đây lại càng đau hơn và sau mỗi kỳ kinh lại ra khí hư và nhớt hồng dây dưa cho đến kỳ kinh kế tiếp. Tôi mong bác sĩ cho sự hướng dẫn và cách điều trị sớm và bệnh của tôi có điều trị khỏi được không?(KIỀU M,)

– Ths Bs Lê Văn Hiền – BV ĐH Y Dược TP.HCM: Chào bạn! Lạc nội mạc tử cung là bệnh lý mà nội mạc tử cung bị lạc chỗ ngoài buồng tử cung, có thể ở buồng trứng, vùng chậu, trong cơ tử cung, vết mổ lấy thai,…

Hậu quả của lạc nội mạc tử cung ở vùng chậu có thể gây đau mãn vùng chậu, vô sinh,… Phương pháp điều trị là phẫu thuật hoặc dùng thuốc để cho không có kinh nguyệt (dùng thuốc ngừa thai liên tục, progestin hoặc thuốc như bạn đã dùng).

Bệnh lạc nội mạc tử cung rất dễ tái phát. Đối với trường hợp của bạn nên đi khám lại tại các bệnh viện phụ sản để đánh giá tái phát và chọn lựa phương pháp điều trị. 

* Em là nam, năm nay 27 tuổi. Cho em hỏi làm thế nào để biết chất lượng tinh trùng của người nam có đạt yêu cầu hay không? Và trong TP.HCM thì nơi nào, địa chỉ ở đâu để em có thể đi khám và theo dõi, những điều cần và không nên làm để có sức khỏe và không gây tổn thương cho chất lượng tinh trùng. (Micheln Tan, 27 tuổi, micheltan_n@….)

* BS Dương Quang Huy:  Để biết chất lượng tinh trùng của nam giới có đạt yêu cầu hay không bạn cần làm một xét nghiệm đầu tay đó là tinh dịch đồ. Tại TP.HCM có các phòng khám chuyên khoa nam như BV Hùng Vương hay BV Bình Dân có làm các xét nghiệm trên và đội ngũ bác sĩ nam khoa tại đây sẽ giúp bạn chẩn đoán và điều trị các vấn đề vô sinh nam mà bạn quan tâm!

*Em lấy vợ được 2 năm rồi. Vợ chồng em vẫn chưa có em bé. Bọn em có đi khám tại bệnh viện Từ Dũ, kết quả khám cho biết vợ em hoàn toàn bình thường có thể sinh con /còn em kiểm tra tinh dịch đồ chỉ đạt 15%. Hiện BS có cho uống thuốc, em muốn biết thêm một số loại thuốc. (nhat, 26 tuổi, minhnhat@)

* BS Đặng Quang Vinh: – Theo dữ liệu cung cấp thì có thể đây là trường hợp tinh trùng bị di động yếu. Việc điều trị nội khoa có thể có ích trong một số trường hợp khi biết rõ nguyên nhân cụ thể.

Anh có thể tiếp tục điều trị và kiểm tra lại tinh trùng sau đó. Tùy theo kết quả, chúng tôi sẽ cân nhắc xem co cần áp dụng các biện pháp hỗ trợ sinh sản hay không.

* Tôi 42 tuổi, không có tinh trùng và không có cả tinh dịch, xin hỏi có cách nào chữa trị được không? rất biết ơn (Tuấn, tuan61…@)

– BS Dương Quang Huy: Anh Tuấn thân mến! Với những dữ kiện anh đưa thì không đủ để chẩn đoán cũng như đưa ra lời tư vấn cụ thể cho anh. Anh nên đến chuyên khoa Nam Học tại BV Hùng Vương hay BV Bình Dân để được khám và điều trị phù hợp.

* Bác sĩ cho em hỏi bệnh hiếm muộn có thể phát hiện sớm khi còn trẻ được hay không ?(Tuan Anh, 21 tuổi, kid14120008@

* BS. Vương Thị Ngọc Lan: Hiếm muộn được định nghĩa là tình trạng không có thai của một cặp vợ chồng sau một năm chung sống mà không áp dụng biện pháp tránh thai nào. Như vậy là hiếm muộn chỉ có thể được chẩn đoán sau khi đã lập gia đình, sống chung và mong muốn có thai.

Một số bạn trẻ khá lo lắng về vấn đề này, có thể làm một vài khảo sát đơn giản trước để biết khả năng sinh sản của mình có bình thường không. Với nam giới có thể chỉ cần thử tinh dịch đồ. Với nữ giới, nếu có kinh đều đặn hàng tháng nghĩa là hệ thống sinh sản của mình về mặt cấu trúc và chức năng khá là bình thường. 

Tuy nhiên, cần nói thêm rằng, khoảng 10% các cặp vợ chồng có tình trạng vô sinh chưa rõ nguyên nhân nghĩa là các khảo sát của cả vợ và chồng đều bình thường. Và ngược lại, có một số trường hợp, vợ hay chồng đều có trục trặc chút đỉnh nhưng sống chung vẫn có con bình thường. Do đó, có thể nói hiếm muộn là chuyện của một cặp vợ chồng và “đồng vợ đồng chồng thì tát biển Đông cũng cạn”.

Rất hay là bạn quan tâm đến vấn đề hiếm muộn khi còn trẻ. Các bạn trẻ có thể chú ý một số biện pháp dự phòng thì ít nhất cũng tránh được hiếm muộn do các nguyên nhân mắc phải như quan hệ tình dục an toàn , áp dụng tránh thai chủ động để hạn chế nạo phá thai, vệ sinh kinh nguyệt tốt với các bạn nữ và cha mẹ nên quan tâm đến tiêm ngừa quai bị cho các bé trai khi còn nhỏ,…