Giải độc gan và tăng cường giải độc gan

Gan được xem là nhà máy khử độc số một của cơ thể, có vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của chúng ta. Chất độc được gan chuyển hóa thành dạng giảm bớt độc tính hoặc không còn độc tính và dễ dàng đào thải ra ngoài.

1. Cơ chế giải độc của gan:

Các chất độc khi vào trong cơ thể, theo dòng máu được đưa về gan và gan sẽ khử độc theo hai cơ chế :

– Cố định và thải trừ.

– Khử độc hoá học.

a) Cơ chế cố định và thải trừ

Các chất độc được gan giữ lại rồi đào thải qua đường mật, chất độc vẫn giữ nguyên trạng thái ban đầu, hầu như không bị biến đổi về mặt hoá học. Các chất khử độc theo cơ chế này thường là các muối kim loại nặng (Cu, Pb…), các chất màu.

Để thăm dò chức năng này của gan, người ta dùng nghiệm pháp BSP (Bromo sulfophtalein). Tiêm vào tĩnh mạch bệnh nhân một lượng chất màu (dung dịch BSP 5%), 5 mg/kg cân nặng, rồi sau một thời gian nhất định, lấy máu bệnh nhân định lượng chất màu đó. Nếu chức năng gan còn tốt thì chất màu bị gan giữ lại và nồng độ của chúng trong máu thấp (15 phút còn 25%, 30 phút còn 15%, 60 phút còn 0%), nếu chức năng gan bị suy giảm thì nồng độ của chúng trong máu vẫn rất cao.

b) Cơ chế khử độc hoá học

Đây là cơ chế khử độc quan trọng của gan. Chất độc bị gan giữ lại và làm cho biến đổi về hoá học thành những chất không độc, dễ tan và được đào thải ra ngoài theo đường thận hoặc đường mật. Điển hình của khử độc bằng cơ chế này là quá trình chuyển amoniac thành urê, bilirubin tự do thành bilirubin liên hợp. Trong quá trình này, phần lớn các chất độc trải qua các phản ứng:

– Khử độc bằng oxy hoá.

– Khử độc bằng khử oxy.

– Khử độc bằng hydroxy hoá.

– Khử độc bằng methyl hoá.

– Khử độc bằng khử methyl.

– Khử độc bằng cách liên hợp:

+ Phản ứng liên hợp với glycin: acid benzoic liên hợp với glycin tạo thành acid hyppuric (ứng dụng khả năng này có nghiệm pháp Quick để đánh giá chức năng gan).

+ Phản ứng liên hợp sulfonic: sản phẩm thối rữa của đường tiêu hoá như indol, scatol, phenol…

+ Phản ứng liên hợp acid acetic: các sulfamid.

+ Phản ứng liên hợp glutamin.

+ Phản ứng liên hợp glucuronic: bilirubin tự do, hormon steroid… thường được khử độc theo cách này. Bilirubin tự do có thể liên hợp với một hoặc hai acid glucuronic tạo bilirubin liên hợp.

2. Những nguồn chất độc gây hại cho gan

Bình thường, chất độc được gan chuyển hóa và đào thải ra ngoài. Nhưng khi chất độc đến gan nhiều thì chính nó là nguyên nhân khiến gan bị tổn thương và suy giảm chức năng. Trong cơ thể, chất độc được sinh ra từ hai nguồn:

– Nội sinh: những sản phẩm của quá trình chuyển hoá các chất trong cơ thể.

– Ngoại sinh: do cơ thể tiếp nhận từ ngoài vào như qua đường ăn uống, đường hô hấp, hấp thu qua da…

Bia rượu:

>> Bảo vệ và giải độc Gan do bia rượu

>> Giải rượu – Giải nhiệt bằng sắn dây

Khi uống bia rượu dù chỉ là lượng nhỏ, gan cũng phải tham gia vào quá trình giải độc rượu. Uống rượu bia quá nhiều hoặc uống liên tục trong thời gian dài khiến gan phải làm việc quá sức trở nên kiệt quệ, lượng men gan sinh ra không đủ để tham gia vào quá trình giải độc rượu khiến chất aldehyd (độc chất được tạo ra từ rượu) sẽ trực tiếp phá huỷ tế bào gan dẫn đến viêm gan, xơ gan, ung thư gan…

Thực phẩm không an toàn:

Đồ ăn sẵn có chứa chất bảo quản, thực phẩm bị nấm mốc, thực phẩm có chứa chất phụ gia, thuốc trừ sâu… Đây là nguồn độc tố dù hàm lượng cực thấp nhưng qua một thời gian dài tích tụ tại gan sẽ dẫn đến suy giảm chức năng gan, xơ gan và hoại tử nhu mô gan.

Thuốc lá:

Hút thuốc rất có hại cho gan, sau khi hút thuốc, nồng độ nicotin trong máu sẽ tăng cao, do đó gan sẽ phải làm việc nhiều hơn để hóa giải chất độc này.

Thuốc tây

Phần lớn các thuốc sau khi phát huy tác dụng phải trải qua quá trình chuyển hóa trước khi đào thải ra khỏi cơ thể. Các thuốc gây nhiễm độc gan dưới dạng gây tổn thương tế bào gan, tổn thương đường mật, hoặc phối hợp cả hai. Sử dụng các loại thuốc chuyển hóa qua gan kéo dài khiến hệ thống khử độc của tế bào gan bị tổn thương, do đó làm giảm khả nǎng thải độc ở gan và phá hủy tế bào gan.

Một số thuốc điều trị chuyên khoa thường gây nhiễm độc gan khi sử dụng dài ngày như: thuốc kháng sinh, thuốc điều trị lao, thuốc hạ mỡ máu, thuốc chống nấm, thuốc trị tiểu đường, thuốc ung thư, xạ trị…

Mỹ phẩm có chứa hóa chất độc hại, môi trường ô nhiễm…

Những bệnh về gan đang ngày càng gia tăng một phần là do sự lạm dụng các loại hóa chất cà tiếp xúc niều với các chất độc hại trong môi trường ô nhiễm.

3. Triệu chứng của nhiễm độc gan:

Nhiễm độc gan do rất nhiều nguyên nhân khác nhau và có thể ở nhiều mức độ khác nhau từ tăng men gan không triệu chứng đến viêm gan cấp, viêm gan mãn, suy gan cấp, bệnh đường mật kéo dài, gan nhiễm mỡ, xơ gan và ung thư gan.

Khi gan phải làm việc quá tải do tiếp xúc với lượng lớn các chất độc hoặc tiếp xúc với các chất độc trong một thời gian dài khiến hệ thống khử độc của tế bào gan bị tổn thương, do đó làm giảm khả nǎng thải độc ở gan và phá hủy tế bào gan.

Khi các tế bào gan bị phá hủy khiến men gan trong tế bào gan thoát ra ngoài và đi vào máu gây tăng men gan. Phần lớn nhiễm độc gan chỉ có biểu hiện tăng men gan mà không có triệu chứng rõ ràng nên bệnh không được phát hiện. Men gan tăng từ 1-2 lần so với mức bình thường nếu bệnh ở mức độ nhẹ, từ 2-5 lần ở mức độ trung bình và tăng trên 5 lần ở mức độ nặng. Trong các trường hợp nhiễm độc cấp, men gan có thể tăng cao từ vài chục đến vài trăm lần.

Bệnh nhân nên chú ý đến khả năng nhiễm độc gan khi gặp các dấu hiệu của rối loạn và suy giảm chức năng gan như:

– Vấn đề về tiêu hóa như buồn nôn, chán ăn, đắng miệng, ăn không tiêu, đau tức vùng gan (hạ sườn phải).

– Những thay đổi trên da như vàng da, dị ứng, mày đay, mẩn ngứa. mụn nhọt.

Khi gặp các dấu hiệu này nên xét nghiệm kiểm tra xem có tổn thương gan hay suy giảm chức năng gan hay không để có hướng điều trị kịp thời.

>> Giải mã các chỉ số MEN GAN

4. Giải pháp tăng cường giải độc gan:

a) Ăn uống hợp lý:

– Chế độ dinh dưỡng hàng ngày đảm bảo cung cấp đầy đủ năng lượng cho cơ thể, cân đối giữa các thành phần đường, đạm, mỡ, vitamin và khoáng chất.

– Nên hạn chế ăn các loại thức ăn đã được chế biến sẵn do trong các loại thực phẩm này thường chứa chất bảo quản có tính chất độc hại đối với gan.

– Bia, rượu, thuốc lá, cà phê, đồ ăn cay, chua cũng là những loại thực phẩm cần hạn chế sử dụng. Nếu sử dụng thường xuyên sẽ làm “giảm tuổi thọ” của gan. Những người bệnh gan nên kiêng rượu hoàn toàn.

– Bổ sung thêm các loại thực phẩm tốt cho gan như các loại quả thuộc họ đậu, lê, táo, bông cải xanh, cải bruxen, cải xoăn, cải bắp, củ cải, cả rốt, nghệ, hành, tỏi…

b) Sinh hoạt khoa học:

– Ngủ sớm và đúng giờ:

Tốt nhất, hãy đi ngủ trước 23 giờ. Ngủ sớm giúp máu trong cơ thể có đủ thời gian trở về gan và giải độc cho gan.

– Giảm stress, không nên tức giận:

Theo Đông y, tinh thần uất ức hay tức giận sẽ ảnh hưởng đến can khí tức là tức giận sẽ có hại cho gan.

– Uống nhiều nước:

Nên uống nhiều nước hàng ngày giúp thanh lọc gan, tăng tác dụng giải độc cho gan. Uống 1 cốc nước chanh tươi vào buổi sáng giúp giải chất độc tích tụ qua đêm ở túi mật.

– Không nên uống thuốc bừa bãi:

Tự ý dùng thuốc, dùng thuốc bừa bãi chính là tự mình làm tăng nguy cơ nhiễm độc gan do thuốc.

– Tiêm vắc xin phòng bệnh viêm gan.

c) Các thảo dược có công năng bổ gan, tăng cường giải độc gan:

Hàng ngày, chúng ta đều phải liên tục tiếp xúc với môi trường bị ô nhiễm và thực phẩm không an toàn nên cần tăng cường chức năng giải độc gan nhờ các loại thảo dược có tác dụng bảo vệ gan, tăng cường giải độc gan. Đây là phương pháp hiệu quả, an toàn, ít tác dụng phụ được nhiều người lựa chọn.

– Cardus marianus: Sylimarin trong cao Cardus marianus có tác dụng ổn định màng tế bào gan, hoạt hóa enzym tế bào gan, thúc đẩy quá trình giải độc gan, tái tạo tế bào gan, chống xơ gan.

– Actiso: Chuyên trị các bệnh về gan như viêm gan mãn tính, da vàng, chức năng gan suy giảm, người luôn mệt mỏi, miệng đắng, chán ăn, tiểu tiện khó, tiểu nhắt, mụn trên mặt, miệng lưỡi đắng, nhiều bợn trắng đóng ở lưỡi gây hôi miệng.

– Diệp hạ châu: Có tác dụng trong điều trị sỏi thận, sỏi mật, khôi phục chức năng gan và giải độc cơ thể. Ngoài ra, diệp hạ châu còn có tác dụng hỗ trợ điều trị viêm gan cấp, mãn tính.

– Bồ công anh: giúp hỗ trợ gan giải độc và tăng cường phục hồi lại các mô gan.

– Biển súc: Giúp lợi tiểu, lợi mật, hạ áp.

– Bìm bìm: Có tác dụng thông lợi đại tiểu tiện không thông, chữa bệnh mụn trứng cá, tàn nhang.