Mục tiêu điều trị viêm đại tràng: Giảm viêm, giảm các triệu chứng do viêm loét đại tràng và cải thiện chức năng đại tràng về lâu dài. Phương pháp điều trị viêm loét đại tràng chủ yếu là dùng thuốc. Những trường hợp không đáp ứng tốt với thuốc hoặc có nguy cơ ung thư đại tràng nên điều trị bằng phẫu thuật.
Hiện nay, có nhiều thuốc kiểm soát tình trạng viêm loét đại tràng theo các cơ chế khác nhau. Những thuốc này có thể đáp ứng tốt với người này nhưng không đáp ứng tốt với người khác. Do đó, đôi khi bệnh nhân cần mất thời gian để tìm thuốc phù hợp. Ngoài ra, một số thuốc gây nhiều tác dụng không mong muốn nghiêm trọng, do đó trước khi điều trị bệnh nhân cần thảo luận về bác sỹ về nguy cơ và lợi ích của phương pháp điều trị.
1. Thuốc kháng viêm
Thông thường, thuốc kháng viêm là thuốc được dùng đầu tiên trong bệnh viêm loét đại tràng. Một số thuốc thường dùng:
Sulfasalazine (Azulfidine): Có tác dụng giảm hiệu quả các triệu chứng viêm loét đại tràng nhưng gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, nôn, ợ nóng, tiêu chảy và đau đầu. Bệnh nhân dị ứng với nhóm thuốc sulfa không nên dùng.
Mesalamine (Asacol, Lialda, những biệt dược khác), balsalazide (Colazal) và olsalazine (Dipentum): Những loại thuốc này hiện đã có dạng viên uống, dạng thuốc đạn và dạng thụt tháo. Tùy thuộc vào vùng đại tràng bị viêm loét, để lựa chọn dạng thuốc phù hợp.
So với thuốc sulfasalazine, thì các loại thuốc này ít tác dụng phụ hơn và dung nạp tốt hơn. Bác sỹ có thể kê đơn kết hợp 2 dạng khác nhau để tăng cường tác dụng. Người viêm trực tràng nên kết hợp mesalamine dạng viên uống và dạng thụt tháo. Mesalamine có tác dụng giảm các triệu chứng hơn 90% ở người bị viêm loét nhẹ. Tác dụng phụ hiếm gặp như: đau đầu, vấn đề thận, vấn đề tuyến tụy (viêm tụy).
Corticosteroid giúp giảm viêm nhanh nhưng có nhiều tác dụng phụ không mong muốn bao gồm tăng cân, mọc râu, thay đổi tâm trạng, huyết áp cao, bệnh tiểu đường loại 2, bệnh loãng xương, gãy xương, đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp và dễ nhiễm trùng. Corticoid được chỉ định trong các trường hợp viêm ruột vừa đến viêm nặng mà không đáp ứng với các thuốc khác. Không nên sử dụng Corticoid kéo dài và nên giảm liều dần sau 2-3 tháng. Bệnh nhân viêm loét đại tràng thấp hoặc trực tràng có thể dùng phương pháp thụt tháo corticoidsteroid điều trị trong thời gian ngắn.
Có thể phối hợp corticoid và các thuốc khác để có tác dụng tốt hơn. Ví dụ nên kết hợp nhóm thuốc ức chế miễn dịch.
2. Thuốc ức chế hệ thống miễn dịch
Nhóm thuốc có tác dụng ức chế hệ miễn dịch và giảm viêm loét đại tràng. Bởi vì theo giả thuyết của các nhà khoa học, tổn thương hệ tiêu hóa là do phản ứng miễn dịch của cơ thể với virus hoặc vi khuẩn hoặc có khi tế bào cơ thể. Do đó thuốc ức chế miễn dịch có đáp ứng tốt với bệnh viêm loét đại tràng. Một số thuốc bao gồm:
Azathioprine (Azasan, Imuran) và mercaptopurine (Purinethol): Azathioprine có tác dụng chậm nên dùng thời gian 3 tháng hoặc lâu hơn mới có tác dụng. Do đó ban đầu nên dùng kết hợp với corticoid. Theo thời gian tác dụng, liều dùng của thuốc ức chế miễn dịch tăng dần và corticoidsteroid giảm liều dần. Tác dụng không mong muốn: dị ứng, ức chế tủy xương, nhiễm trùng, viêm gan, viêm tụy và có thể có nguy cơ bệnh ung thư. Cần chú ý theo dõi chặt chẽ và kiểm tra máu thường xuyên để kiểm soát tác dụng không mong muốn. Nếu bệnh nhân có tiền sử ung thư, nên thảo luận trước với bác sỹ trước khi bắt đầu dùng những loại thuốc này.
Cyclosporine (Gengraf, Neoral, SANDIMMUNE): Đây là loại thuốc có tác dụng mạnh với bệnh viêm loét đại tràng. Thuốc được chỉ định cho người không đáp ứng tốt với thuốc khác hoặc người có nguy cơ phẫu thuật do viêm loét đại tràng nặng. Trong một số trường hợp bệnh nhân có thể dùng cyclosporin để trì hoãn phẫu thuật. Cyclosporin dùng phối hợp với các thuốc có tác dụng chậm khác để kiểm soát các triệu chứng cho đến khi thuốc (ít tác dụng phụ) có tác dụng thì dừng lại.
Cyclosporine có tác dụng trong 1-2 tuần, nhưng gây tác dụng phụ nghiêm trọng như tổn thương thận, co giật và nhiễm trùng gây tử vong. Do đó, trước khi điều trị bạn nên nói chuyện với bác sỹ về những nguy cơ và lợi ích của phương pháp điều trị. Trước đó bạn bị ung thư thì nên nói cho bác sỹ biết.
Infliximab (Remicade): Thuốc được chỉ định cho bệnh nhân viêm loét đại tràng mức độ vừa và nặng, nhưng không đáp ứng hoặc không dung nạp các thuốc khác. Thuốc có tác dụng nhanh, đặc biệt với người không đáp ứng tốt corticoid. Một số bệnh nhân dùng infliximab để tránh phẫu thuật.
Bệnh nhân bị suy tim, đa xơ xứng, tiền sử ung thư hoặc ung thư không nên dùng infliximab. Infliximab làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đặc biệt là bệnh lao, viêm gan virus và làm tăng nguy cơ bệnh về máu và ung thư. Do đó cần phải kiểm tra da, chụp X-quang và xét nghiệm viêm gan B trước khi dùng infliximab.
Infliximab có thể nhiễm protein chuột gây dị ứng nghiêm trọng ở một số người. Infliximab nên điều trị lâu dài, mặc dù hiệu quả của nó có thể làm giảm theo thời gian.
3. Các thuốc khác
Phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của viêm loét đại tràng, bác sỹ có thể cân nhắc thêm một số thuốc sau:
Kháng sinh: Người bị viêm loét đại tràng nên dùng kháng sinh để phòng ngừa và kiểm soát nhiễm trùng.
Chống tiêu chảy: Đối với tiêu chảy nặng, loperamide (Imodium) có thể có hiệu quả. Sử dụng thuốc chống tiêu chay có nhiều nguy cơ độc hại megacolon.
Thuốc giảm đau: Đối với cơn đau vừa bạn có thể dùng acetaminophen (Tylenol, thuốc khác). Không sử dụng ibuprofen (Advil, Motrin, những người khác), naproxen (Aleve) hay aspirin.Những thuốc này dùng lâu dài có thể làm các triệu chứng viêm loét đại tràng xấu hơn.
Bổ sung sắt: Nếu bạn bị chảy máu đường ruột mãn tính, có thể gây thiếu máu, thiếu sắt. Việc bổ sung sắt giúp khôi phục lại sắt của cơ thể và làm giảm loại thiếu máu một lần do bạn đã ngừng hoặc giảm sút.
4. Phẫu thuật
Nếu chế độ ăn uống và lối sống thay đổi, điều trị bằng thuốc hoặc phương pháp điều trị khác không làm giảm các triệu chứng viêm loét đại tràng, bạn có thể phẫu thuật cắt bỏ đại tràng.
Phẫu thuật loại bỏ phần viêm loét đại tràng nhưng đồng thời cũng cắt bỏ toàn bộ đại tràng và trực tràng. Trước đây, sau khi phẫu thuật bệnh nhân sẽ phải đeo túi nhỏ trong bụng để chứa phân. Y học ngày nay đã giúp loại bỏ việc phải đeo túi, thay vào đó, bác sĩ phẫu thuật sẽ tạo một túi từ cuối ruột non. Túi sau đó được gắn trực tiếp vào hậu môn. Điều này cho phép bệnh nhân để trục xuất chất thải nhiều hơn bình thường. Khi cắt bỏ đại tràng, nhu động ruột mềm hơn do không được hấp thu nước.
5. Mang thai
Phụ nữ bị viêm loét đại tràng vẫn có thể mang thai. Bạn nên mang thai khi bệnh đã được điều trị thuyên giảm. Nhiều thuốc chống chỉ định cho phụ nữ mang thai đặc biệt trong 3 tháng đầu. Một số thuốc ngay cả khi dừng thuốc nhưng vẫn gây ảnh hưởng thai nhi, do đó bạn nên tư vấn bác sỹ trước khi mang thai.
6. Theo dõi nguy cơ ung thư
Trong quá trình điều trị, bệnh nhân cần theo dõi và đánh giá nguy cơ ung thư ruột kết. Sàng lọc ung thư trực tràng nên bắt đầu từ 8 năm đối với người viêm trực tràng và 10 năm mắc bệnh đối với bệnh nhân viêm đại tràng.
DS. Thanh Tú (Dịch)
Số điện thoại tư vấn: 043.995.3167