PTU (propylthiouracil) là thuốc chữa cường giáp (Basedow) cùng nhóm với các thuốc kháng giáp khác như methimazol, MTU (methylthiouracil). PTU được FDA (Cơ quan quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ) dùng từ năm 1947. Trước đây, PTU được ưu tiên chọn lựa cho mọi đối tượng cường giáp (người lớn, trẻ em, người có thai) với những tác dụng phụ đã được biết trước có thể xảy ra như gây giảm bạch cầu, mất bạch cầu hạt với biểu hiện chung là sốt, nhiễm khuẩn họng, đường ruột, da; giảm tiểu cầu làm khó đông máu và một số tác dụng không mong muốn khác như buồn nôn, nôn, ợ nóng, mất cảm giác về hương vị, đau nhức, đau cơ, tê bì, bạc tóc, dị ứng; thuốc tiết vào sữa nên không dùng cho người nuôi con bú.
Gần đây, FDA đưa ra một số nghiên cứu mới về tác dụng phụ của PTU:
Về độc tính với gan: Đã nhận diện được 34 trường hợp tổn thương gan liên quan đến dùng PTU, trong đó có 23 người lớn (với 13 trường hợp tử vong, 5 phải ghép gan) và 11 trẻ em (với 2 trường hợp tử vong và 7 phải ghép gan), trong khi đó cùng điều kiện tương tự liên quan đến dùng methimazol chỉ có 5 trường hợp tổn thương gan (với 2 trường hợp tử vong). Tổn thương gan có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong quá trình dùng PTU, có tỷ lệ nặng và tử vong cao. FDA kết luận: Tổn thương gan nghiêm trọng do PTU gây ra cao hơn hẳn methimazol.
Về gây dị tật thai: Báo cáo thống kê cho biết, dị tật thai nghi ngờ liên quan đến dùng methimazol cao gấp 3 lần dị tật thai nghi ngờ liên quan đến dùng PTU. Tuy nhiên, nghiên cứu sâu hơn thấy: Dị tật thai nghi ngờ liên quan đến dùng methiazol có những đặc điểm chung và có tính khác biệt nên kết luận chắc chắn do methimazol gây ra. Trong khi đó, dị tật nghi ngờ liên quan đến PTU không có đặc điểm chung cố định nào. Do dó, FDA kết luận: Chưa có chứng cứ thuyết phục về dị tật bẩm sinh liên quan đến dùng PTU ngay cả trong 3 tháng đầu thai kỳ.
Từ nghiên cứu của chính mình, tháng 6/2009, FDA thông báo cho các bác sĩ, dược sĩ về tổn thương gan nghiêm trọng, yêu cầu thận trọng khi dùng PTU. Tháng 4/2010, FDA yêu cầu nhà sản xuất đặt thêm khung cảnh báo trên thông tin kèm theo thuốc PTU “về tổn thương gan nghiêm trọng, suy gan cấp, tử vong xảy ra ở cả người lớn và trẻ em “ .
Theo đó, FDA có một số hướng dẫn dùng PTU (có một số điểm khác trước):
– Người mới bắt đầu cường giáp nên chọn dùng methimazol. Chỉ dùng PTU khi người bệnh không dung nạp hay không đáp ứng với methimazol hoặc không thích hợp với phẫu thuật, xạ trị bằng iod phóng xạ.
– Với trẻ em cũng không nên dùng PTU, trừ khi trẻ dị ứng, không dung nạp hay không đáp ứng với methimazol.
Như vậy, với hai hướng dẫn này, PTU không còn là ưu tiên chọn lựa hàng đầu. Người có thai nên chọn dùng PTU ngay trước khi có thai hay ngay trong 3 tháng đầu thai kỳ mà không dùng methimazol. Cần thông báo cho người bệnh hay người nhà nguy cơ tổn thương gan nghiêm trọng có thể xảy ra và cần thận trọng, có cách xử lý thích hợp khi dùng PTU.
DS. Bùi Văn Uy