Trước đây người ta quan niệm lao là bệnh di truyền vì thấy người bị lao thì trong gia đình cũng có nhiều người bị: ông, bà, cha, mẹ, con cái.
Hơn 100 năm trước đây, Robert Koch đã chứng minh được lao là bệnh nhiễm khuẩn khi ông tìm thấy trong đờm người lao phổi có loại trực khuẩn hình que kháng cồn, kháng toan được gọi là trực khuẩn Koch (BK). Trực khuẩn lao có nhiều loại. Đáng chú ý nhất là các loại sau:
Trực khuẩn lao người là nguyên nhân chủ yếu gây bệnh lao ở người.
Trực khuẩn lao châu Phi. Chủ yếu gây bệnh ở vùng Tây Phi châu.
Trực khuẩn lao bò. Chủ yếu gây bệnh cho các động vật có sừng (trâu, bò…)
Nếu như trực khuẩn lao người và trực khuẩn lao châu Phi có thể gây nhiều loại lao trong đó quan trọng nhất là lao phổi thì trực khuẩn lao bò thường là nguyên nhân của lao ruột, lao da, lao hạch.
Trực khuẩn lao không điển hình là nguyên nhân quan trọng gây lao ở những người nhiễm HIV/AIDS, những bệnh nhân suy giảm miễn dịch do mọi nguyên nhân (do mắc các bệnh mạn tính kéo dài như bệnh tiểu đường, suy gan .vv… do cơ thể suy kiệt, suy đinh dưỡng hoặc do nhiễm các loại virus làm suy yếu khả năng miễn dịch của cơ thể như nhiễm virus sởi, do điều trị các thuốc chống ung thư, các thuốc gây suy giảm miễn dịch như azathioprin, methotrexat, cyclophosphamid … do dùng các thuốc chống loại bỏ mảnh ghép khi ghép tạng: ghép thận, ghép gan…, do điều trị corticoid kéo dài, do mắc bệnh bụi phổi v.v…).
Trực khuẩn lao không điển hình lá các trực khuẩn kháng cồn kháng toan giống các trực khuẩn lao về mặt hình thái nhưng có đặc điểm sinh học và khả năng gây bệnh không giống trực khuẩn lao.
Runyon (1959) đã xếp trực khuẩn lao không điển hình thành bốn nhóm:
-
Nhóm 1: gồm các trực khuẩn có khả năng sinh sắc tố ngoài ánh sáng. Đó là M.Kansasii, M.Lucifla vum “trực khuẩn vàng” (nhóm Runyon 1)…
-
Nhóm 2: gồm các trực khuẩn sinh ra màu sắc sẫm có ánh sáng thì sắc tố vàng da cam của chúng không thể hiện hoàn toàn (nhóm Runyon 2) còn gọi là trực khuẩn da cam. Đó là M.Aquae, M.Scrofulaceum…
-
Nhóm 3: gồm các trực khuẩn không sinh sắc tố (typ Battey, nhóm Runyon 3). Đó là M.Xenopei…
-
Nhóm 4: gồm các trực khuẩn mọc nhanh, sau 48 giờ nuôi cấy để phát triển (nhóm Runyon 4). Đó là M.phlei, M.smegmatis…
Các trực khuẩn kháng cồn kháng toan không điển hình trước thập kỷ 80 của thế kỷ này ít được chú ý vì không mấy khi gây bệnh ở người. Chỉ những bệnh nhân bị bệnh bụi phổi, những người điều trị corticoid kéo dài v.v.. mới có thể mắc bệnh do các trực khuẩn này gây nên.
Tình hình thay đổi hẳn từ khi đại dịch nhiễm HIV/AIDS lan tràn trên thế giới.
Nhiễm HIV/AIDS làm suy sụp bộ máy miễn dịch của cơ thể, làm cho bất kỳ một yếu tố nào trước đó không có khả năng gây bệnh có thể gây bệnh cho cơ thể.
Các trực khuẩn kháng cồn kháng toan không điển hình ngày càng gặp nhiều hơn trong các thể lao ở người AIDS chính vì lý do nói trên.